Sünnet
Sözlükte alışılmış yol anlamına gelen sünnet, ister iyi ister kötü olsun sürekli
ve çokça yapıla gelen davranışlar anlamındadır. Terim olarak ise Hz. Peygamber’den
nakledilen söz, fiil ve takrirler (onaylar) anlamındadır.

Sünnet’e uymanın hükmü
Hz. Peygamber kendisine vahyedilen dini hükümleri insanlara duyurur, açıklar
ve uygular, sahabeden de bunları kendi yaptığı gibi uygulamalarını isterdi. Ayrıca
“Allah’a ve Resul’e itaat edin ve (kötülüklerden) sakının” (Maide suresi, 92.ayet) ve
benzeri pek çok ayet Hz. Peygamber’e uymayı emretmektedir.
“Peygamber size ne verdiyse onu alın. Size neyi yasak ettiyse ondan da sakının”
(Haşr suresi, 7.ayet) ayeti ise sünnetin gerek hüküm koymada gerekse uyulması
konusunda bağlayıcı bir kaynak olduğuna işaret etmiştir.
Sünnet ile hüküm vermenin metodu
Sahih olduğu bilinen sünnet İslam hukukunun, Kur’an’dan sonraki, ikinci kaynağıdır
ve bununla amel etmek konusunda İslam âlimlerinin görüş birliği vardır. Ancak
bir mesele hakkında Kur’an’da bir hüküm varsa sünnete başvurulmaz.
Fıkhın bir kaynağı olarak Sünnet’in çeşitleri

Teyit Edici Sünnet: Sünnet genellikle Kur’an’ın hükümlerini teyit eder. Örneğin
Kur’an, ana-baba haklarına riayet etmeyi emreder. Sünnet de bu hakların önemi ile
ilgili tavsiyelerde bulunur.
Açıklayıcı Sünnet: Namazın rekât ve vakitlerini, zekât miktarının açıklanması
gibi Kur’an’ın açıklanmaya muhtaç hükümlerini açıklar.
Yeni Hüküm Koyucu Sünnet: Kur’an’da olmayan yeni bir hüküm getirir. Örneğin
eşek v.b. hayvanlar ile yırtıcı hayvanların yenilmesinin haram olması sünnet ile
sabit olmuştur.
Kitaptaki Bir Hükmü Sınırlayıcı Sünnet: Kur’an’ın genel hükümlerini sınırlandırır.
Örneğin Kur’an’da bir insanın istediği birisine vasiyet edebileceği ifade edilmiştir.
Sünnet ise varislere vasiyet edilemeyeceğini belirterek bu hükmü sınırlandırmıştır.
Yapısı bakımından Sünnet
1. K avli sünnet: Hz. Peygamberin çeşitli sebeplerle söylediği sözlerdir.
2. Fiili sünnet: Hz. Peygamberin yapmış olduğu fiillerdir. Abdest alışı, namaz
kılışı, cezai hükümleri uygulaması gibi fiilleri buna örnek gösterilebilir.
3. Takriri sünnet: Hz. Peygamberin gördüğü bir olaya veya duyduğu bir söze
karşı çıkmamasıdır. Bu durum onayladığı anlamına gelmektedir. Hz. Peygamber
bazen sadece susarak onaylamakta, bazen de bunu memnuniyet
gösteren bir ifade ile onaylamaktadır.

Hz. Peygamberin fiilleri
1. H z. Peygamberin bir insan olarak yaptığı fiiller. Bu fiillerin fıkhi bir değeri
yoktur. Bu konuda Hz. Peygambere uyulması ve bu fiillerin örnek alınması
gerekmez. Yeme, içme, giyinme, uyuma, ticaret yapma ve tedavi olma gibi
gündelik hayatla ilgili olarak kendi görüş ve tecrübesini aktarması ve bu
konularda yaptığı davranışlar bu kısma girer. Örneğin Hz. Peygamber uzmanlık
gereken işlerde sahabenin görüşleri doğrultusunda hareket etmiş
ve “siz dünya işlerini benden daha iyi bilirsiniz” demiştir.
2. P eygamber olması nedeni ile sadece kendisine özgü filleri: Teheccüd namazı
kılmak, Ramazan ayında iki veya daha fazla gün yiyip içmeksizin oruç
tutmak (savm-ı visal) gibi. Bu şekildeki fiillere de uyulması gerekli değildir.
3. H z. Peygamberin kendisine uyulması amacı ile yaptığı dini hüküm koyma
niteliğindeki fiilleri. (Fiili sünnet). Hz. Peygamberin bu fiilleri ser’î hükümlerin
kaynağıdır ve bağlayıcıdır. Kur’an’ı açıklama amacı ile söylediği sözler ile
kişinin Allah’a karşı görevlerini hatırlatan, insani ilişkilerle ilgili ahlaki ilkeleri
ifade eden fiilleri buna örnektir. Namaz kılışı, oruç tutuşu, hac edişi de bu
konudaki diğer örneklerdir.